فواید قربانی کردن گوسفند

قدیمی ترین عبادتی که سراغ داریم مسئله قربانی کردن گوسفند است، سابقه قربانی از حج بیشتر است، از روزه بیشتر است اولین دعوایی که در روز زمین پیش آمد قرآن می فرماید: وَاتْلُ عَلَیْهِمْ نَبَأَ ابْنَیْ آدَمَ بِالْحَقِّ إِذْ قَرَّبَا قُرْبَانًا فَتُقُبِّلَ مِن أَحَدِهِمَا وَلَمْ یُتَقَبَّلْ مِنَ الآخَرِ ” هابیل بهترین گوسفندش را برای قربانی آورد و قابیل کشاورزی داشت و گندمهای غیر سالم را برای قربانی آورد.

خدا از هابیل قبول کرد و از قابیل نپذیرفت و اختلاف از همین جا شروع شد. قربانی از اولین عبادت ها است از اولین نوع پرستش خداوند است یعنی انسان می گوید من در برابر خداوند بهترین چیزی را که دارم تقدیم خدا بکنم. یعنی درواقع آنچه خود دارد تقسیم خدا کردن. یک معنی دیگر اینکه انسان بگوید من مالک چیزی نیستم یعنی انسان تمرین فداکاری و ایثار بکند. اگر بخواهیم مثال بزنیم خانم های ایرانی زمان جنگ طلاهایشان را می دادند برای جبهه. یعنی برای این خانم بهترین چیزش طلایش است. و برای خدا می دهد. برای کسی عمرش است و برای کسی کتابش و … قربانی یعنی انسان بهترین چیزی دارد تقدیم به خدا نماید.

قربانی کردن یعنی چه؟

قربانی کردن گوسفند رسمی دیرینه بوده که اسلام آن را راهی برای قرب و نزدیکی به خدا دانسته است. عملی که برای حاجیان واجب و جزء مناسک حج و برای دیگران مستحب مؤکد شمرده شده، حتی برخی از علماء این عمل را برای افرادی که توانایی دارند واجب دانستند.

موضوع قربانی که در آیاتی از قرآن کریم مطرح شده است، از زمان حضرت آدم(ع) شروع شد، و در زمان پیامبران دیگر نیز صورت می‌گرفت. حتی در برخی کتب حدیثی، درباره برخورد فرعون و انکار براهین حضرت موسی(ص) نقل شده است: خداوند فرشتگان عذاب را نازل نمود و به موسی(ع) وحی کرد بنی اسرائیل را جمع کرده و هر چهار خانواده را در یک خانه جای دهد، سپس گوسفندانی را قربانی کنند و خون آنها را به درب خانه‌ها بزنند؛ چراکه فرشتگان عذاب به خانه‌ای که درب آنها خونی [برای قربانی ریخته شده] باشد وارد نمی‌شوند.اسلام نیز این مسئله را مورد تأیید قرار داده و سفارش می‌کند ‌که در مناسبت‌هایی انجام ‌گیرد؛ مانند حج واجب، کفاره حج، نذر؛ و قربانی مستحبی.

اهمیت قربانی کردن گوسفند و آداب آن

 آن قربانی ارزشمند است که هدفمند باشد، وگرنه تنها ریختن خون حیوانات، بدون استفاده از گوشت آنها نه تنها ارزشی نداشته، بلکه ضد ارزش به شمار می‌آید. در روایتی می‌خوانیم که پیامبر اسلام(ص) فرمود: هرکس گنجشکی را بدون دلیل بکشد، آن گنجشک در روز قیامت در محضر پروردگار شکایت خواهد کرد که فلانی بدون آن‌که هیچ سودی عایدش شود، بیهوده مرا کشت و زنده‌ام نگذاشت تا از حشرات زمین بخورم.

بیش از آن‌که ریختن خون در پیش‌گیری از حوادث منفی تأثیرگذار باشد، گذشتن از مال مطرح است. و به عبارتی صرف نظر کردن از بخشی از مال خود و مصرف آن در راه‌های مفید برای تقرب به خدا و جلوگیری از خسارات مادی و معنوی ارزشمند است.

هر نوع صدقه  گرچه با ریختن خون هم نباشد آثار نسبتاً مشابهی دارد. و در روایات وارد شده است که صدقه هفتاد بلا را دفع می‌کند. از آن‌جا که قشر پایین و متوسط جامعه معمولاً از نظر دریافت مواد پروتئینی مانند گوشت در مضیقه بیشتری هستند، ریختن خون و هدیه گوشت قربانی به آنان می‌تواند از صدقه‌های برتر به شمار آمده و طبیعتاً عامل بازدارندگی بیشتری را می‌توان برای آن در نظر گرفت. لذا امام باقر(ع) فرمودند: «خداوند قربانی کردن و غذا دادن را دوست دارد».

بیشتر بخوانید: آیا قربانی کردن مرغ برای دفع بلا کافی است؟

هر نوع صدقه، کفاره گناهانی است که باعث نزول بلا و مشکلات می‌شود. امام صادق(ع) در مورد علت قربانی کردن فرمود: «همانا قربانی، گناهان صاحبش را می‌ریزد و باعث آمرزش آنها می‌شود…»

آداب دعا کردن در روز قربانی

حضرت محمد(صلی ‌الله ‌علیه‌ و آله) در روز عید قربان برای مردم خطبه خواندند و این روز را اینگونه معرفی کردند: «هَذَا یَوْمُ الثَّجِّ وَ الْعَجِ وَ الثَّجُّ مَا تُهَرِیقُونَ فِیهِ مِنَ الدِّمَاءِ فَمَنْ صَدَقَتْ نِیَّتُهُ كَانَتْ‏ أَوَّلُ‏ قَطْرَةٍ لَهُ‏ كَفَّارَةً لِكُلِ‏ ذَنْبٍ‏ وَ الْعَجُّ الدُّعَاءُ فَعِجُّوا إِلَى اللَّه‏؛ این روز ثجّ و عجّ است. ثجّ همان خون‌هایی است که شما قربانی می‌کنید و کسی که نیتش خالص باشد با خروج اولین قطره از خون قربانی، تمام گناهانش بخشیده می ‌شود. عجّ نیز همان دعاست پس در این روز زیاد خدا را بخوانید.» (دعائم الاسلام،ج1،ص184)

پیامبر به همسرشان ام سلمه اینچنین سفارش کردند: «اسْتَقْرِضِی وَ ضَحِّی فَإِنَّهُ دَیْنٌ مَقْضِی‏؛ قرض کن و قربانی نما که پول آن قرض پرداخت می‌شود.»(من لایحضره الفقیه،ج2،ص213) البته اگر کسی توانایی مالی اندکی دارد؛ می‌تواند به صورت مشترک در قربانی شریک شده و با سهمی هر چند کم از آن آثار و نتایج بهره ببرد.

بخشیدن گناهان با قربانی کردن

همچنانکه دیدیم قربانی کردن سبب بخشیده شدن گناهان صاحب قربانی می‌شود. در این زمینه احادیث متعددی وجود دارد. مثلاً پیامبر اکرم(صلی ‌الله ‌علیه ‌و آله) در حدیثی فرمودند: «یُغْفَرُ لِصَاحِبِ‏ الْأُضْحِیَّةِ عِنْدَ أَوَّلِ‏ قَطْرَةٍ تَقْطُرُ مِنْ‏ دَمِهَا، با ریختن اوّلین قطره خون قربانى، صاحب قربانى آمرزیده مى شود.» (من لا یحضره الفقیه،ج2،ص214)

قربانی و قدردانی از نعمت های خداوند

خداوند در سوره کوثر سخن از عطای خیر کثیر به پیامبرش را مطرح کرده و از او می ‌خواهد در مقابل این نعمت قدردانی کرده و راه آن را نماز و قربانی کردن بیان داشته است و فرموده: «فَصَلِّ لِرَبِّكَ وَانْحَرْ(کوثر/2) پس براى پروردگارت نماز گزار و قربانى كن.» امروزه نیز هرگاه به مؤمنین نعمت ‌هایی خاص و بزرگ می ‌رسد آنها این دستور الهی را به جا می‌ آورد و برای خداوند قربانی کرده و در حقیقت از او تشکر می ‌کنند؛ مثلاً هنگام تولد فرزند، خرید خانه یا ماشین، ساخت منزل، پیروزی و موفقیت در کارها و… .(حج برنامه تکامل، ص۳۴۶)

اسلام، تقوا و مبارزه با هوای نفس

مستحب است بعد از قربانی کردن دعایی خاص خوانده شود. دعایی که در عین کوتاهی، پرده از پیوستگی قربانی کردن و اسلام بر می ‌دارد. آن دعا طبق روایت امام صادق (علیه ‌السلام) اینچنین است: «وَجَّهْتُ وَجْهِیَ لِلَّذِی فَطَرَ السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضَ حَنِیفًا وَمَا أَنَا مِنَ الْمُشْرِكِینَ إِنَّ صَلَاتِی وَنُسُكِی وَمَحْیَایَ وَمَمَاتِی لِلَّهِ رَبِّ الْعَالَمِینَ لَا شَرِیكَ لَهُ وَبِذَلِكَ أُمِرْتُ وَأَنَا أَوَّلُ الْمُسْلِمِینَ اَللّهُمَّ مِنکَ وَ لَکَ، بِسمِ اللهِ وَ اللهُ أَکبَر، اللَّهُمَّ‏ تَقَبَّل‏ مِنِّی؛ من از روى اخلاص پاكدلانه روى خود را به سوى كسى گردانیدم كه آسمانها و زمین را پدید آورده است و من از مشركان نیستم. در حقیقت نماز من و عبادات من و زندگى و مرگ من براى خدا پروردگار جهانیان است. او را شریكى نیست و بر این [كار] دستور یافته‏ ام و من نخستین مسلمانم. خداوندا از توست و برای توست. بسم الله و الله اکبر. خداوندا از من قبول کن.» (الکافی،ج6،ص31)

خداوند به روشنی از بی نیازی خود نسبت به قربانی سخن گفته و آن را نشانه تقوا بر شمرده و فرموده است: « لَنْ یَنَالَ اللَّهَ لُحُومُهَا وَلَا دِمَاؤُهَا وَلَكِنْ یَنَالُهُ التَّقْوَى مِنْكُمْ(حج/37) هرگز گوشت هایشان وخون هایشان به خدا نمی رسد، بلکه تقوای شما به او می رسد.»

امام صادق(علیه‌السلام) نیز فرمودند: «وَ اذْبَحْ‏ حَنْجَرَةَ الْهَوَى‏ وَ الطَّمَعِ‏ عِنْدَ الذَّبِیحَة؛ و ذبح کن حنجره هوای نفس و طمع را به هنگام قربانی کردن.» (مصباح الشریعه،ص49)

پس قربانی را باید نشان اسلام و تسلیم بنده با تقوا در پیشگاه خدا بدانیم. بنده‌ای که در مسیر مبارزه با هوای نفس است.

کمک به نیازمندان و ایجاد رفاه

مواردی که بیان شد همگی سبب صفای باطن و تقرب بنده به خالق خویش است. اما در پرتوی قربانی کردن یکسری آثار مثبت اجتماعی نیز ایجاد می‌شود و آن توسعه در رفاه عمومی است. چه بسا افرادی که روزها و ماه‌ها به دلیل فقر و نیازمندی از خوردن گوشت و غذایی لذیذ محروم مانده باشند. قربانی کردن و اهدای بخشی از گوشت قربانی می‌تواند این افراد را بهره مند سازد. اهدای گوشت قربانی به نیازمندان از دستورات قرآنی نیز است. همچنانکه خداوند فرموده: «فَكُلُوا مِنْهَا وَأَطْعِمُوا الْبَائِسَ الْفَقِیرَ(حج/22) پس از آنها بخورید و به درمانده مستمند بخورانید.»

قربانی کردن و اهدای گوشت آن به نیازمندان و همسایگان از سنت ‌های اهل بیت نیز بوده و در این رابطه امام صادق(علیه‌السلام) فرمودند: «كَانَ عَلِیُّ بْنُ الْحُسَیْنِ وَ ابْنُهُ مُحَمَّدٌ ع یَتَصَدَّقَانِ‏ بِالثُّلُثِ‏ عَلَى‏ جِیرَانِهِمَا وَ بِثُلُثٍ‏ عَلَى‏ الْمَسَاكِینِ‏ وَ ثُلُثٍ یُمْسِكَانِهِ لِأَهْلِ الْبَیْت‏؛ علی بن حسین و فرزندش محمد علیهماالسلام یک سوم قربانی را صدقه می‌دادند و یکم سوم آن را به همسایگان می‌ بخشیدند و یک سوم دیگر را برای خانواده خویش نگه می‌داشتند.» (علل الشرایع،ج2،ص438)

دفع بلا با قربانی کردن گوسفند

دیگر فایده قربانی کردن، دفع بلاست. مسئله‌ای که همگان از آن باخبرند و در سیره علما و بزرگان نیز بسیار دیده می‌شود. مثلاً آیت الله مسعودی می‌گوید: «… دو سه مرتبه در همان بحبوحه نهضت 41  یا 42، آقای بهجت(ره) به من فرمودند که شما به آقای خمینی بگویید فردا صبح ساعت فلان دو رأس گوسفند قربانی کند و من می‌آمدم به امام (ره) اطلاع می‌دادم، ایشان هم بلا فاصله به من می‌گفت شما به قصاب بگویید دو رأس گوسفند از طرف ما قربانی کند، بعد پولشان را می‌دهیم. بار دیگر نیز آقای بهجت به من پیغام داد که به امام بگویم: سه رأس گوسفند قربانی کند، آقا هم بلافاصله دستور داد سه رأس قربانی کنند.»

سخن پایانی:

قربانی وقتی قربانی است که سالم باشد یعنی انسان بهترین خالص ترین و زیباترین چیزی که دارد تقدیم به خدا کند. کلمه قربانی و قربت یکی است. نماز می خوانیم قربت الی الله و به قصد نزدیکی به خدا، قربانی هم همین طور است. قربانی کردن گوسفند ثواب زیادی برای صاحب قربانی دارد؛ که از جمله آن ریختن و آمرزش گناهان می باشد. همچنین باعث می شود به نیازمندان که از خریدن گوشت محروم هستند، گوشت گوسفند داده شود تا آن ها هم از خوردن غذاهای لذیذ بهره مند شوند. شما خیرین محترم می توانید با خیالی آسوده کمک های خود را به موسسه خیریه کریمانه که زیر نظر دفتر آیت الله سیستانی می باشد؛ بسپارید تا به مستحقین واقعی برسانند.